Το ταξίδι για το βορειοδυτικό άκρο του νομού Φλώρινας, μέσα από τους καταπράσινους ορεινούς όγκους, μακρύ και ενίοτε δύσκολο, αλλά ο τόπος αποζημιώνει τον επισκέπτη.
Με έκταση που ξεπερνά τα 300.000 στρέμματα και υψόμετρο περίπου 1.000 μέτρα, η περιοχή αποτελείται από τη Μικρή Πρέσπα (48.500 στρέμματα), τη Μεγάλη Πρέσπα (280.000 στρέμματα) και από τις γύρω δασωμένες πλαγιές των βουνών, που οι κορυφές τους φτάνουν σε υψόμετρο 2.334 μέτρων.
Στις Πρέσπες, «τον τόπο το νησόχτιστο και σα ζωγραφισμένο/ στη λίμνη την αξέχαστη με τα δασά λιβάδια/ με τα μεγάλα τα βουνά τα λογγωμένα γύρω», όπως περιγράφει τον ευλογημένο αυτό τόπο ο Παλαμάς στη «Φλογέρα του Βασιλιά», οι τοιχογραφίες στους βράχους και τα ασκηταριά αποτελούν έμπρακτη απόδειξη της θρησκευτικότητας των κατοίκων.
Η επίσκεψη στις Πρέσπες είναι μια νοερή επιστροφή στο Βυζάντιο. Είκοσι έξι βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία και ναοί που χρονολογούνται από τον 10ο έως τον 19ο αιώνα φέρνουν τον επισκέπτη σε «επαφή» με στιγμές ιστορικές μα και συνάμα έντονα θρησκευτικές. Εδώ, ο Άγιος Αχίλλειος και η Παναγιά η Πορφύρα «δένουν» με τον Βασίλειο τον Βουλγαροκτόνο και τον Σαμουήλ και «παντρεύουν» το παρελθόν με το παρόν.
Τα περίφημα ασκηταριά των Πρεσπών
Τα λαξευμένα στο βράχο της Μεγάλης Πρέσπας, τα ασκηταριά, αναδεικνύουν το άλλο «πρόσωπο» των Πρεσπών, το ιστορικό και θρησκευτικό. Είναι μονόχωροι καμαροσκεπείς χώροι, κοσμημένοι με τοιχογραφίες. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί στον επισκέπτη το ασκηταριό της Παναγιάς της Ελεούσας, λίγο πριν από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, που χτίστηκε και τοιχογραφήθηκε το 1409-10. Οι τοιχογραφίες του αποτελούν έργο του ιερομόναχου Ιωαννίκιου και, σύμφωνα με τους ειδικούς, συνδυάζουν στοιχεία παλαιολόγειας μακεδονικής ζωγραφικής και εκείνης των επαρχιακών εργαστηρίων του 15ου αιώνα. Η Παναγιά η Ελεούσα αποτελεί πόλο έλξης για όσους βαδίζουν στα μονοπάτια του θρησκευτικού τουρισμού των Πρεσπών. Στα ανοιχτά της λίμνης βρίσκονται τα ασκηταριά της Μεταμορφώσεως, οι τοιχογραφίες των οποίων χρονολογούνται τον 13ο αιώνα, ενώ δυσπρόσιτο αλλά εξίσου περίτεχνο είναι το ασκηταριό της Μικρής Ανάληψης. Στην περιοχή, υπάρχουν και ακόμη δυο κατάλοιπα ασκηταριών, όπως τουλάχιστον καταμαρτυρούν οι τοιχογραφίες στους βράχους κατά την έξοδο από τον κόλπο των Ψαράδων.
Επιφανή βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία
Αρχαιότερο και επιφανέστερο μνημείο της περιοχής είναι η βασιλική του Αγίου Αχιλλείου στο ομώνυμο νησάκι, που χτίστηκε επί τσάρου Σαμουήλ για να στεγάσει τα οστά του επισκόπου Λαρίσης Αχιλλείου, που μετέφεραν οι Βούλγαροι από τη θεσσαλική πόλη μαζί με τους αιχμαλώτους της. Η βασιλική του Αγίου Αχιλλείου έδωσε το όνομα στο νησί και κάθε χρόνο, όπως και φέτος, στα τέλη Αυγούστου, φιλοξενεί τις εκδηλώσεις "Πρέσπεια".
Η βασιλική του Αγίου Αχιλλείου είναι τρίκλιτη, ξυλόστεγη, με νάρθηκα και για πέντε αιώνες αποτέλεσε τον επισκοπικό ναό της Πρέσπας. Στο διακονικό φιλοξενείται ο τάφος του Αγίου Αχιλλείου και στο νότιο κλίτος οι τάφοι άλλων επιφανών εκκλησιαστικών προσώπων. Ο ναός ανακαινίστηκε από τους βυζαντινούς στον 11ο και στον 12ο αιώνα.
Η βασιλική του Αγίου Αχιλλείου δεν είναι, ωστόσο, ο μόνος ναός στο νησί. Σώζονται εκεί άλλοι τέσσερις ναοί: ο ναός των Αγίων Αποστόλων (χρονολογείται ανάμεσα στον 11ο και 12ο αιώνα), ο ναΐσκος του Αγίου Δημητρίου (χτίστηκε τον 12ο και ανακαινίστηκε τον 14ο αιώνα), ο ναός του Αγίου Γεωργίου και το μοναδικό μοναστήρι του νησιού, η Παναγία η Πορφύρα.
Στον Άγιο Γερμανό βρίσκεται ο ομώνυμος ναός, αφιερωμένος στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γερμανό, ενώ έξω από το χωριό Πύλη βρίσκεται ο ερειπωμένος σήμερα ναός του Αγίου Νικολάου. Ακόμη, στο Λαιμό φιλοξενείται ο Ναός της Υπαπαντής και έξω από το χωριό Πλατύ βρίσκεται ο Ναός του Αγίου Νικολάου, ο οποίος χτίστηκε και τοιχογραφήθηκε το 1591
Πηγή: Ταξίδι στις Πρέσπες, έναν τόπο μαγικό -Και με βυζαντινή ιστορία [εικόνες] | iefimerida.gr
